Cursus Filosoferen over vriendschap

In deze cursus gaan we de komende 6 weken filosoferen over vriendschap om zicht te krijgen op de betekenis van dat begrip in onze alledaagse praktijk. Nadenken over vriendschap kan leiden tot verheldering en misschien lukt het zelfs om een betere vriend te worden.

Voor deze cursus is geen voorkennis vereist. De opzet is historisch en socratisch: we volgen wat grote denkers hebben geschreven over het thema en er is ruimte om daarover met elkaar van gedachten te wisselen. De docent geeft ook illustraties uit films, literatuur en popmuziek en zal deelnemers met denkoefeningen prikkelen.

Week 1: Kennismaking en uitleg over de cursusinhoud.
We beginnen in de Oudheid: Wat hebben Plato en Aristoteles over vriendschap geschreven? Met name Aristoteles heeft veel aandacht besteed aan het thema in zijn hoofdwerk over ethiek, de Ethica Nicomachea en schrijft over de deugdzame vriend. Ook de late Stoïcijnen Cicero en Seneca passeren de revue. Is vriendschap politiek belangrijk?

Week 2: Het Christendom maakt van vriendschap tussen mensen een probleem.
Augustinus stelt dat je je moet richten op de ultieme vriendschap , nl. die met God. Dat laat weinig ruimte over voor menselijke vriendschappen die je volgens Augustinus uiteindelijk achter je moet laten. Wat bedoelt Augustinus hiermee? Binnen het Christendom zijn er ook uitzonderingen op de leer.

Week 3: Wat komt er bij vriendschap eigenlijk kijken: zijn er vaste ingrediënten of waarden voor een geslaagde vriendschap? Kunnen we komen tot modellen van vriendschap? Zijn er verschillen tussen mannen en vrouwenvriendschappen? Hebben romans, films en liedjes ons iets wezenlijks te zeggen over het thema?

Week 4: We kijken naar Michel de Montaignes beroemde essay over zijn hartsvriend Etienne de la Boétie: kun je wel iets zeggen over je vrienden? De afwezige vriend. Ook Verlichtingsfilosoof Immanuel Kant heeft geschreven over vriendschap: zijn we onze vrienden iets verplicht? Welwillendheid als sleutelbegrip.

Week 5: We kijken naar de existentialisten Sartre en de Beauvoir en zullen aandacht besteden aan de feitelijke relatie tussen laatstgenoemden: is hier sprake van een modelvriendschap? We besteden aandacht aan Hannah Arendts contra-intuïtieve ideeën over vriendschap. We eindigen met dynamiet: de tegendraadse denker Nietzsche heeft onalledaagse opvattingen over vriendschap.

Week 6: Mislukte vriendschap - wat is dat en kunnen we er iets van leren? Kunnen we mensen opvoeden of coachen in vriendschappelijkheid? Afronding en evaluatie.