Hoe kan filosofie inspireren om de wereld te veranderen? Wat hebben activisme, verzet en revolutie met liefde te maken? Hoe blijf je hoopvol? In deze filosofische leesclub lezen we toegankelijke filosofieboeken rond het thema ‘Liefde en verzet’. We lezen over Iris Murdochs opvatting van liefdevolle aandacht, over Hannah Arendt en haar idee van ‘liefde voor de wereld’ en wat Rosa Luxemburg schrijft over hoop houden. Deelnemers lezen het boek thuis. Tijdens de bijeenkomst geef ik een korte introductie, wisselen we leeservaringen uit en analyseren we met elkaar interessante fragmenten. Korte reflectie-opdrachten helpen je onderzoeken wat het betreffende boek in jouw leven betekent. Wat is er zo bijzonder aan deze werken? Welke woorden raken je? Hoe relevant zijn de ideeën van deze denkers voor jouw leven?

In deze cursus behandelt docent Karin Fontein het boek Welkom in Het Symbioceen, geschreven door Jos de Mul.

In Welkom in het Symbioceen combineert Jos de Mul recente inzichten uit de natuur- en geesteswetenschappen met romans, sciencefictionfilms en games. Met deze symbiotische aanpak biedt hij een verfrissende kijk op actuele problemen als ecologische catastrofes, toenemende geopolitieke spanningen en kunstmatige intelligentie. Daarbij moedigt hij de lezer aan deze uitdagingen met een ‘voorzichtige roekeloosheid’ tegemoet te treden.
Het leven is onlosmakelijk verbonden met competitie, strijd en vernietiging, maar minstens zo belangrijk is symbiose: het samenleven en samenwerken van mensen, andere levensvormen en technische artefacten. Aan de hand van vele prikkelende voorbeelden laat Jos de Mul zien dat symbiose een onuitputtelijke bron van vernieuwing is. Steeds opnieuw schept de wonderlijke verstrengeling van natuur, cultuur en techniek onverwachte oplossingen én nieuwe uitdagingen.

In deze online cursus analyseren we Terrence Malicks A Hidden Life (2019) aan de hand van de methode van close reading. Geen klassieke oorlogsfilm, maar een poëtische meditatie op geweten, liefde, stilte en morele moed. Via aandachtig kijken en luisteren – naar beeld, ritme, geluid en taal – verdiepen we ons in de innerlijke strijd van Franz Jägerstätter, een Oostenrijkse boer die weigert trouw te zweren aan Hitler. De film is filosofisch in vorm en inhoud: een reflectie op wat het betekent om het goede te doen, ook als niemand kijkt.

Deze kleine inleiding is bestemd voor mensen die weinig tot geen idee hebben van wat filosofie nu eigenlijk is. Wat zij is of zou kunnen zijn, wordt uitgelegd aan de hand van het verhaal over haar ontstaan en haar ontwikkeling door de eeuwen heen.

Van de cursisten wordt dus geen basiskennis verwacht, maar wel een stevige honger naar verdieping. Voor deze cursus is ook geen handboek nodig; er is immers in deze tijd van Google en AI al voldoende te vinden over de behandelde onderwerpen.

Verder is het belangrijk dat de cursisten bereid zijn om tijdens de les de docent in zijn betoog te onderbreken met scherpe vragen.

Geen saaie studieboeken, wel duizenden jaren aan denkers, dwarsliggers en dromers. Kom filosoferen, verwonderen en vooral: vragen stellen — want daar begint het denken pas echt!

Neurowetenschap en het mysterie van het bewust-zijn

Wat is ons bewustzijn? Het is wat er in je omgaat terwijl je deze tekst leest en de woorden een betekenisvol geheel vormen. Volgens de populaire neurowetenschap is het antwoord eenvoudig: dit is hersenactiviteit. Echter merkt de filosofie op dat er een onmogelijke sprong is tussen bewustzijn en materiële processen. Bewustzijn is zowel het meest intieme fenomeen voor ons als het grootste mysterie voor de wetenschap. Het “moeilijke probleem van het bewustzijn” suggereert dat de fundamenten van ons materialistische wereldbeeld gebrekkig zijn. Wat is dan de oplossing? De afgelopen decennia is er een nieuw paradigma ontstaan in de cognitieve wetenschappen, genaamd “belichaamde cognitie”, waar een nieuw begrip van het bewustzijn is aan het opkomen.

Let op: de zes lessen van deze cursus zijn niet wekelijks. Kijk in de praktische informatie bij de cursus voor alle lesdagen. 

Filosofie is in wezen ‘spelen met ideeën’. En dat ‘spelen’ is te ‘leren’.
In deze cursussen vatten we filosofie op als ‘het spelen met ideeën’ en daardoor plezier te krijgen in het eigen denken. Filosofie stimuleert ons denken op een ongelooflijke manier. Dat kunnen we op een geconcentreerde manier gaan ervaren in een drietal cursussen, speciaal bedoeld voor een kleine groep van beginners. Daartoe maken we gebruik van een boek dat de geschiedenis van de filosofie bespreekt aan de hand van cartoons.

In de filosofie is Socrates’ manier van onderwijzen beroemd. Door zelf te denken verwerf je betere inzichten dan door ze voorgeschoteld te krijgen. Denk mee! Het thema dat tijdens deze cursus centraal staat is: Vertrouwen.

De lessen zijn verdeeld over 2 weekenden: 

• vrijdag 7 november van 19.00-21.30 uur
• zaterdag 8 november (hele dag) van 10.00-16.00 uur
• vrijdag 14 november van 19.00-21.30 uur
• zaterdag 15 november van 10.00-12.30 uur

Wat is verlichting? Hoe kunnen oude filosofieën ons helpen in het moderne leven? Ontdek het in deze vijfdelige cursus boeddhistische filosofie, waarin we de rijke wereld van boeddhistische ideeën verkennen. Deze cursus is geschikt voor iedereen, van beginners tot gevorderden, met interesse in spiritualiteit, filosofie of mindfulness. We nemen je mee op een reis door de oorsprong en ontwikkeling van het boeddhisme. We starten met de fundamentele leer van de Boeddha en volgen de ontwikkeling van boeddhistisch denken door de eeuwen heen. We bespreken het pad naar verlichting, het inzicht in vergankelijkheid en het idee van het zelf. 

Doe mee! Ontdek de wijsheid van het boeddhisme en verrijk je leven.