Lezingenreeks: 50 jaar onafhankelijkheid - een geschiedenis van Suriname

Op 25 november 2025 is Suriname vijftig jaar onafhankelijk, srefidensi. Historicus Eric Kastelein vertelt in drie lezingen van anderhalf uur over de bewogen geschiedenis van het land en de rol van de koloniale overheid en het koningshuis. Hij doet dit op basis van de resultaten van zijn drie jaar durende onderzoek naar de vaak vergeten verhalen achter bijzondere mensen en gebeurtenissen die in Paramaribo een gedenkteken hebben gekregen.

Onafhankelijkheid

De lezingenreeks aan de Volksuniversiteit Amsterdam begint met de onafhankelijkheid en de belangrijke Surinaamse spelers op weg daar naar toe. Met onder meer aandacht voor de wegbereider Anton de Kom, dichter Trefossa van het Surinaamse volkslied en de bloedstollend spannende stemming in de Staten van Suriname.

Volksplanting

Suriname is een volksplanting, een samenleving ‘gemaakt’ door de koloniale overheid. De docent staat uitvoerig stil bij de geschiedenis van de gevangen genomen afrikanen en de Chinese-, Hindostaanse- en Javaanse contractarbeid. Hij begint met het verhaal over de oorspronkelijke bewoners van Suriname, de inheemsen, en vertelt over de Oost- en West-Indische compagnie, commerciële bedrijven die als monopolisten handel dreven.

Slavernijverleden

Hoe verschrikkelijk de tijd van de slavernij was komt aan de orde in drie verhalen waaronder de geschiedenis van Cojo, Mentor en Present. Zij zijn tot slaafgemaakten, veroorzaken de grote stadsbrand van 1832 en worden op de Heiligenweg geëxecuteerd. Het verhaal over de moord in 1738 op 664 Afrikanen voor de kust van Suriname is een gruwelijke realiteit. Marrons zijn gevluchte tot slaaf gemaakten die in het regenwoud proberen te overleven. Hun strijd en lijden komen ruim aan bod. Ook de rol van koning Willem III, de Nederlandse Handels Maatschappij en het geld dat de Oranjes hebben verdiend worden toegelicht.

Contractarbeid

De geschiedenis van de Hindostaanse contactarbeiders (1873-1916) laat hij zien met het verhaal over Lutchman Sing (1870-1922) die zijn vermogen verdiende met o.a. onroerend goed. Het verzet tegen uitbuiting en onderdrukking komt aan orde met de verzetsstrijders Mathoora, Ramjanee, Raygaroo en Janey Tetary (1856-1884) die bij de opstand op plantage Zorg en Hoop door Nederlandse militairen werd doodgeschoten. Ook wordt aandacht besteed aan de geschiedenis van Chinese (1853-1874) en Javaanse contractarbeiders (1890-1939).

Tweede Wereldoorlog

Suriname speelt een bijzondere rol voor Nederland in de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal over verzet wordt vertegenwoordigd door Anton de Kom en Harry Voss, die beiden hun leven gaven voor onze vrijheid. Die herinneringen zijn alom vertegenwoordig in de stad. Een vergeten geschiedenis is die van het Spitfirefonds. De Surinaamse bevolking haalt geld op voor de aanschaf van dit gevechtstoestel. Fort Zeelandia is in 1943 het toneel van een ‘misdrijf in oorlogstijd’. Aan de hand van het originele dossier uit 1950 wordt deze huiveringwekkende toedracht uit de doeken gedaan.

Cultuur en wetenschap

Op 21-jarige leeftijd slaagt de geboren Surinamer Paul Flu (1884-1945) voor het artsenexamen in Utrecht. Zijn verbluffende carrière breng hem wereldfaam en persoonlijk leed. Johannes Helstone (1853-1927) wordt geboren in slavernij en weet zich dankzij zijn muzikale talent op te werken tot een belangrijk componist. Monseigneur Wulfingh arriveert in 1888 in Suriname en is de stichter van de lepra-inrichting Majella. Zijn verhaal, en dat van Peerke Donders, is van medemenselijkheid.

Deze verhalen - en nog veel meer - komen voorbij in deze niet te missen lezingenreeks! Paramaribo zoals niet eerder gehoord en gezien – een vergeten wereld komt tot leven. Met honderden foto’s en enkele korte video’s.